Vertraging in de hervorming van bewindvoering: wat betekent dit voor uw zorgvolmacht?

Vertraging in de hervorming van bewindvoering: wat betekent dit voor uw zorgvolmacht?

Het statuut van de bewindvoerder wordt grondig hervormd, en dat heeft ook een impact voor u en uw zorgvolmacht. Op 17 juli 2025 besloot het federale parlement weliswaar de inwerkingtreding van de wet van 8 november 2023 betreffende het statuut van bewindvoerder over een beschermde persoon uit te stellen, maar wat betekent dit uitstel precies? En waarom is het nu extra belangrijk om uw huidige zorgvolmacht kritisch te herevalueren? We lichten het graag toe in onderstaand artikel.

De wet van 8 november 2023 in het kort

Met de wet van 8 november 2023 worden de regels over bewindvoering hervormd en verduidelijkt.

Bewindvoering is een wettelijke maatregel die door een vrederechter wordt ingesteld om kwetsbare personen te beschermen die zelf hun zaken niet meer kunnen behartigen. Een bewindvoerder neemt dan beslissingen over financiële, medische of andere persoonlijke zaken van de beschermde persoon.

Hoewel de wet van 8 november 2023 veel nieuwigheden aankondigde voor de gerechtelijke bewindvoering, heeft deze wet ook impact op de zorgvolmacht, die buiten de rechtbank om wordt opgesteld. We bespreken hieronder de twee belangrijkste hervormingen die de zorgvolmacht raken: de nieuwe definities van familiale en professionele bewindvoerders, en de invoering van een Nationaal Register van Professionele Bewindvoerders.

1. Onderscheid familiale en professionele bewindvoerders

De wet maakt een uitdrukkelijk onderscheid tussen familiale en professionele bewindvoerders. Dit onderscheid bestond al, maar is nu duidelijk gedefinieerd in het Burgerlijk Wetboek en ook doorgetrokken naar de zorgvolmacht.

• Een familiale bewindvoerder is iemand uit de naaste kring van de te beschermen of beschermde persoon (zoals een ouder, echtgenoot, wettelijk samenwonende, of iemand die nauwe banden onderhoudt of dagelijks voor de persoon zorgt). Deze hoeft geen speciale verplichtingen of vereisten te vervullen om als bewindvoerder te kunnen optreden.

• Een professionele bewindvoerder wordt gedefinieerd als iemand die niet voldoet aan de definitie van een familiale bewindvoerder, bijvoorbeeld een advocaat.

Het is niet zomaar mogelijk om professioneel bewindvoerder te worden. De wet van 8 november 2023 voert een reeks voorwaarden in waaraan de professionele bewindvoerder moet voldoen. Een cruciaal onderdeel hiervan is de verplichte theoretische en praktische opleiding, die bestaat uit vijf delen:

• een juridisch deel;
• een deel over het dagelijks beheer van de bewindvoering;
• een deel over de kennis van medische stoornissen;
• een deel over communicatie met de persoon en zijn omgeving;
• een deel over de deontologische regels die van toepassing zijn op professionele bewindvoerders.

Daarnaast zijn er nog een aantal bijkomende verklaringen en vereisten waaraan moet worden voldaan, zoals opgelijst in artikel 27 van de wet van 8 november 2023 (toekomstig artikel 555/24 van het Gerechtelijk Wetboek). (1)

2. Nationaal Register van Professionele Bewindvoerders

Ten tweede voerde de wet het Nationaal Register van Professionele Bewindvoerders in. Dit register groepeert alle professionele bewindvoerders op één centrale plaats. Om hierin opgenomen te worden, moet de bewindvoerder voldoen aan de bovengenoemde voorwaarden. De opneming in dit register moet elke twee jaar opnieuw worden aangevraagd, inclusief een bewijs dat in die twee jaar minstens acht uur permanente vorming is gevolgd en dat nog wordt voldaan aan de overige vereisten.

Uitstel van de wet betreffende bewindvoering

Oorspronkelijk zou de wet van 8 november 2023 gefaseerd in werking treden, met de meeste bepalingen uiterlijk op 1 september 2025.

Echter, door de lange regeringsvorming vorig jaar en het ontbreken van budget voor het nieuwe Nationaal Register van Professionele Bewindvoerders, stemde het federale parlement op 17 juli 2025 in met een wetsvoorstel tot uitstel. (2) De inwerkingtreding wordt nu met twee jaar uitgesteld, tot 1 september 2027. Dit uitstel is ook van belang voor de zorgvolmacht.

Impact op de zorgvolmacht

Wat is nu de impact van deze wet op de klassieke zorgvolmacht? Kort samengevat is een zorgvolmacht een document waarin u iemand aanwijst om uw zaken te regelen wanneer u dit zelf niet meer kunt, bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom. (3) Het staat dus in contrast met de aanwijzing van een gerechtelijke bewindvoerder door de vrederechter, aangezien een zorgvolmacht buiten de rechtbank ontstaat.

Hoewel de wet van 8 november 2023 zich voornamelijk focust op de gerechtelijke bewindvoering, hebben enkele bepalingen ook een impact op de zorgvolmacht.

Zodra het Nationaal Register van Professionele Bewindvoerders in werking treedt, moet elke (opvolgende) lasthebber (ad hoc) die optreedt via een zorgvolmacht, ofwel onder de categorie familiale bewindvoerders vallen (echtgenoot, kinderen, ouders, broers/zussen, goede vrienden), ofwel onder de categorie professionele bewindvoerder. Een lasthebber die niet onder de categorie familiale bewindvoerder valt, noch in het Nationaal Register van Professionele Bewindvoerders is opgenomen, kan dus niet (langer) optreden als lasthebber in een zorgvolmacht.

Dus stel dat u een vertrouwenspersoon (bv. uw advocaat) aanstelt als (opvolgende) lasthebber, of zelfs als lasthebber ad hoc (iemand die alleen optreedt bij een belangenconflict met de andere lasthebbers), dan moet deze advocaat zijn opgenomen in het Nationaal Register van Professionele Bewindvoerders.

Dit is een belangrijk aandachtspunt bij het opstellen of herzien van een zorgvolmacht. Mocht er twijfel bestaan of iemand onder de definitie van familiale bewindvoerder valt (bijvoorbeeld vrienden of andere vertrouwenspersonen), dan kan het aangewezen zijn om dit duidelijk in de zorgvolmacht zelf te omschrijven, met een gedetailleerde motivering. Dit zorgt voor maximale duidelijkheid en voorkomt mogelijke problemen achteraf. Anderzijds, indien iemand niet kwalificeert als ‘familiale bewindvoerder’, dan zal die persoon moeten voldoen aan de voorwaarden en vereisten die worden gesteld aan een ‘professionele bewindvoerder’ (zie hoger). Bij gebrek daaraan zal deze persoon de taak van lasthebber niet kunnen uitoefenen.

Deze regeling beperkt de vrije keuze van een lastgever in een buitengerechtelijke context. Het risico bestaat daarbij dat deze nieuwe bepalingen een grotere voorkeur voor familiale bewindvoerders veroorzaken, zelfs als een andere oplossing passender zou zijn.

Wanneer treedt de wet in werking en wat zijn de gevolgen?

De wet treedt dus in werking ten laatste op 1 september 2027. Dit betekent dat zorgvolmachten die na deze datum worden opgesteld, rekening moeten houden met het feit dat alle aangewezen lasthebbers moeten voldoen aan de definitie van een familiale of een professionele bewindvoerder.

Belangrijk is dat dit niet alleen geldt voor nieuwe zorgvolmachten. Ook voor reeds opgestelde zorgvolmachten waarbij de lasthebber pas ná 1 september 2027 optreedt, moet de (opvolgende) lasthebber voldoen aan de definitie van een familiale of een professionele bewindvoerder. Zo niet, dan eindigt de zorgvolmacht automatisch.

Het is daarom cruciaal om uw zorgvolmacht opnieuw te (laten) bekijken. Daarbij is het van groot belang om na te gaan of de door u aangestelde lasthebber kwalificeert als ‘familiale bewindvoerder’, dan wel het nodige zal doen om opgenomen te worden in het Nationaal Register van Professionele Bewindvoerders. In het andere geval zal u een andere lasthebber moeten aanstellen teneinde uw zorgvolmacht volle uitwerking te laten krijgen.

Slot

Cazimir staat uiteraard steeds voor u klaar om u te helpen met het opstellen, herevalueren of aanpassen van uw zorgvolmacht. Twijfel niet om contact op te nemen indien u vragen heeft omtrent dit topic.
Blijf op de hoogte van verdere ontwikkelingen rond deze wetgeving en andere juridische actualiteiten via onze website, nieuwsbrief of LinkedIn.

(1) De wet van 8 november 2023: <https://etaamb.openjustice.be/nl/wet-van-08-november-2023_n2023047028.html >
(2)< https://www.dekamer.be/kvvcr/showpage.cfm?section=/flwb&language=nl&cfm=/site/wwwcfm/flwb/flwbn.cfm?lang=N&legislat=56&dossierID=0920 >
(3) Meer weten over de zorgvolmacht? Lees dan ons uitgebreide artikel hier.